พื้นที่ความ(ไม่)ศิวิไลซ์: สำรวจพื้นที่ถนนในเมืองของชนชั้นนำกับราษฎร จากพ.ศ.2411 ถึงต้นรัชกาลที่ 6

ชื่อบทความ: พื้นที่ความ(ไม่)ศิวิไลซ์: สำรวจพื้นที่ถนนในเมืองของชนชั้นนำกับราษฎร จากพ.ศ.2411 ถึงต้นรัชกาลที่ 6

ชื่อผู้เขียน: ปุณยนุช เสาร์แดน (สำเร็จการศึกษาปริญญาตรีจากภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่เมื่อพ.ศ.2567)

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการศึกษาพื้นที่ของชนชั้นนำและราษฎรในกรุงเทพฯ ระหว่างปีพ.ศ.2411 จนถึงต้นสมัยรัชกาลที่ 6 โดยมุ่งไปที่การสำรวจพื้นที่ถนนเพื่อทำความเข้าใจการให้ความสำคัญที่แตกต่างกันระหว่างพื้นที่ของชนชั้นนำและพื้นที่ของราษฎร บทความนี้เสนอว่า การพัฒนาพื้นที่เพื่อสร้างความเจริญแบบสมัยใหม่นั้นกระจุกตัวอยู่ที่ชนชั้นนำเป็นหลัก แต่สำหรับพื้นที่ของราษฎรนั้นได้รับการพัฒนาอย่างจำกัด การให้ความสำคัญที่แตกต่างกันเช่นนี้แสดงถึงความเหลื่อมล้ำในการพัฒนาตั้งแต่เริ่มแรกในการจัดสรรงบประมาณ การสร้างความศิวิไลซ์ให้กับสยามจึงเลือกสรรให้กับพื้นที่ของชนชั้นก่อนมากกว่าที่จะคิดถึงการพัฒนาเพื่อสาธารณะ เมื่อพื้นที่ราษฎรไม่ได้รับการพัฒนาจนเป็นพื้นที่ที่สกปรก มีกลิ่นเหม็น และไม่มีสุขอนามัย พื้นที่ของราษฎรก็ถูกมองว่าเป็นพื้นที่ที่ไม่ศิวิไลซ์ บทความนี้ได้สำรวจกรณีพื้นที่บริเวณใกล้กับวัง อย่างถนนที่เชื่อมกับวังและบริเวณพื้นที่ทำงานของข้าราชการซึ่งได้รับการดูแลพัฒนาอย่างดี ในขณะที่พื้นที่ของราษฎรอย่างตรอกซอกซอยเต็มไปด้วยสิ่งปฏิกูล รวมถึงพื้นที่อย่างสำเพ็งได้เป็นที่ตั้งโรงบ่อนและโรงโสเภณี ความไม่ศิวิไลซ์ของพื้นที่ราษฎรไม่ได้เป็นไปอย่างธรรมชาติแต่เป็นเพราะความจงใจในการเลือกพัฒนาพื้นที่ของชนชั้นนำเป็นหลักแต่ละเลยพื้นที่ราษฎร ดังนั้นการที่กล่าวกันว่าความศิวิไลซ์ที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นต้นมาที่ฉายภาพให้เห็นความสวยงามตระการตาของพื้นที่บริเวณวัง ก็ได้ซ่อนเร้นความไม่ศิวิไลซ์ในพื้นที่ของราษฎรเอาไว้ในซอกหลืบด้วย

คำสำคัญ: ชนชั้นนำ, ราษฎร, พื้นที่ถนน, ความศิวิไลซ์, ความเหลื่อมล้ำ

วิธีการอ้างอิง: ปุณยนุช เสาร์แดน. "พื้นที่ความ(ไม่)ศิวิไลซ์: สำรวจพื้นที่ถนนในเมืองของชนชั้นนำกับราษฎร จากพ.ศ.2411 ถึงต้นรัชกาลที่ 6." วารสารประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ระดับปริญญาตรี 2, ฉ.2 (กรกฎาคม-ธันวาคม 2567): 1-31.

เผยแพร่ออนไลน์: 16 มิถุนายน 2568