อัตลักษณ์อาหารอีสานในเพลงลูกทุ่งอีสาน ระหว่างพ.ศ.2540-2567

ชื่อบทความ: อัตลักษณ์อาหารอีสานในเพลงลูกทุ่งอีสาน ระหว่างพ.ศ.2540-2567

ชื่อผู้เขียน: พรชิตา ศิริบาง (สำเร็จการศึกษาปริญญาตรีจากภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร เมื่อพ.ศ.2568)

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาการนำเสนออัตลักษณ์อาหารอีสานในเพลงลูกทุ่งอีสานระหว่าง พ.ศ. 2540–2567 โดยวิเคราะห์จากเนื้อเพลงและมิวสิกวิดีโอที่เผยแพร่บนแพลตฟอร์มยูทูบ ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าการนำเสนออัตลักษณ์อาหารอีสานมีความเปลี่ยนแปลงไปตามบริบททางเศรษฐกิจและสังคม สามารถแบ่งได้เป็นสองช่วงหลัก ช่วงแรก (พ.ศ. 2540–2556) อยู่ในบริบทหลังวิกฤตต้มยำกุ้งที่แรงงานอีสานจำนวนมากอพยพเข้าสู่เมืองหลวง เพลงลูกทุ่งอีสานในช่วงนี้สะท้อนความโหยหาบ้านเกิด โดยใช้อาหารเป็นสัญลักษณ์ของวิถีชนบทที่เข้าถึงวัตถุดิบได้อย่างง่ายดาย ตัดกับภาพในเมืองหลวง ภาพของร้านอาหารอีสานถูกสร้างให้เป็นพื้นที่รวมตัวและเยียวยาความรู้สึกของแรงงานอพยพ ขณะที่ช่วงที่สอง (พ.ศ. 2557–2567) เป็นยุคที่เพลง “ลูกทุ่งอีสานอินดี้” ได้รับความนิยมและเกิดการผสมผสานระหว่างดนตรีอีสานกับดนตรีสากล เนื้อหาเพลงแสดงออกถึงความภาคภูมิใจในบ้านเกิดและวัฒนธรรมอีสานอย่างรื่นเริง แตกต่างจากการนำเสนอที่เน้นความลำบากในช่วงก่อนหน้า อาหารอีสานในมิวสิกวิดีโอถูกนำเสนอในลักษณะที่หลากหลายและแปลกใหม่ ทั้งอาหารพื้นถิ่นที่ไม่เป็นที่รู้จักในวงกว้าง และอาหารที่ผ่านกระบวนการพัฒนาเพื่อตอบสนองต่อมาตรฐานใหม่ เช่น การผลิตน้ำปลาร้าแบบพาสเจอร์ไรส์ซึ่งสะอาดและได้รับการยอมรับมากขึ้น อัตลักษณ์อาหารอีสานจึงถูกนำเสนออย่างเป็นพลวัต โดยปรับเปลี่ยนไปตามเงื่อนไขทางสังคม วัฒนธรรม และกระแสความนิยมทางดนตรีในแต่ละยุคสมัย

คำสำคัญ: อาหารอีสาน, เพลงลูกทุ่งอีสาน, อัตลักษณ์

วิธีการอ้างอิง: พรชิตา ศิริบาง. "อัตลักษณ์อาหารอีสานในเพลงลูกทุ่งอีสาน ระหว่างพ.ศ.2540-2567." วารสารประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ระดับปริญญาตรี 3 ฉ.1 (มกราคม-มิถุนายน 2568): 121-153.

เผยแพร่ออนไลน์: 3 ตุลาคม 2568